Czym jest uzależnienie?

Ze względu na mnogość form jakie przyjmuje uzależnienie, nie jest ono stanem łatwym do zdefiniowania. Zgodnie z powszechnym stosowaniem tego pojęcia uzależnienie stanowi chorobę psychiczną charakteryzującą się przymusem wykonywania określonej czynności lub zażywania psychoaktywnej substancji chemicznej. Czynnikami mogącymi świadczyć o uzależnieniu jest np. wzrost tolerancji na przyjmowanie danej substancji, brak kontroli nad danym zachowaniem (np. przyjmowanie większych dawek, podejmowanie danej czynności dłużej niż zakładano) oraz kontynuacja danego działania pomimo wiedzy na temat jego negatywnych skutków.  Uzależnienie odróżnić należy od nałogu – pojęcia z którym bywa używane zamiennie. Nałóg to stan znacznie łagodniejszy oznaczający też „zły nawyk”. Ktoś może np. nałogowo pić kawę, która jest używką, jednak nawet długotrwałe i regularne jej spożywanie nie prowadzi do wzrostu tolerancji prowadzący do konieczności zwiększania dawek. Nałóg nie niesie zatem tak groźnych skutków jak uzależnienie.

Rodzaje uzależnień

Wyróżnia się kilka konceptualnych podziałów uzależnień np.:

• uzależnienie behawioralne – związane z zachowaniem i koniecznością wykonywania określonej czynności, przykładem może być patologiczny hazard, seksoholizm, zakupoholizm oraz gaming – czyli uzależnienie od gier komputerowych, który w ostatnim czasie został uznany jako zaburzenie przez Światową Organizację Zdrowia. 
• uzależnienie od substancji psychoaktywnych – odnoszące się do przyjmowania określonych substancji psychoaktywnych m.in. alkoholu czy opioidów. 

Spotkać się można również z podziałem na:

• Uzależnienie psychiczne – odnoszą się do sytuacji kiedy zażywanie danej substancji prowadzi do silnej akywacji układu nagrody umożliwiając osiągnięcie szybkiej gratyfikacji 
• Uzależnienie fizyczne (nazywane również fizjologicznym) – odnosi się do wpływu jaki wywiera dana substancja na organizm (np. występowanie zespołu odstawiennego)

Jednak podział ten ma jedynie charakter modelowy, ponieważ emocjonalne oraz poznawcze aspekty uzależnienia trwale powiązane są z elementami fizjologicznymi.

Leczeniem uzależnień zajmuje się psychiatria, chociaż w niektórych państwach spotkać się można z dodatkową specjalizacją w obrębie samej psychiatrii koncentrującą się na uzależnieniach którą jest addyktologią (lub dependologią). Podobnie jak w przypadku wielu innych chorób psychicznych leczenie uzależnień opiera się często na połączeniu farmakoterapii (np. w formie leczenia substytucyjnego) oraz psychoterapii. Środowiska osób uzależnionych tworzą również często dobrowolne grupy wzajemnego wsparcia (np. w postaci anonimowych alkoholików). 

Strategia leczenia dobierana jest zależności od rodzaju uzależnienia, jego nasilenia oraz ewentualnych współwystępujących chorób psychicznych (tzw. podwójna diagnoza) – co dotyczyć może nawet połowy uzależnionych pacjentów.